چکيده: اين رساله تحقيقي است درباره نهادهاي علمي و آموزشي قلمرو هرات از آغاز ورود اسلام تا هنگام حمله مغول (۳۲ - ۶۱۸) که در برگيرنده مطالب زير ميباشد.
۱. بررسي اوضاع جغرافياي طبيعي هرات شامل، آب و هوا، حدود و ثغور، راهها، فاصلهها، محصولات، مردم، ترکيبات قومي، دين و مذهب و ...
۲. تحولات سياسي و اجتماعي ناحيه هرات: قيامها، جنگها، ظهور دولتمردان مشهور از آن منطقه و ... در دو مقطع زماني ورود اسلام تا حکومت طاهريان (۳۲ - ۲۰۵) و از طاهريان تا حمله مغولان (۲۰۵ - ۶۱۸)
۳. اوضاع علمي و فرهنگي، نهادهاي آموزشي هرات، مساجد، مکتب خانهها، رباطها، خانقاهها، مدارس، روشهاي آموزشي، مواد درسي، پيشتوانههاي مالي و ...
۴. سرگذشت رجال علمي، عرفا، شاعران، اديبان و ... برخاسته از حوزه هرات، فعاليتهاي علمي و آثار به جاي مانده از آنان.