چکيده: پژوهش حاضر در مورد "مقايسه مراحل تربيت در منابع اسلامي و پراگماتيسم" به بحث و بررسي پرداخته است. قرآن مجيد سير تحول انسان را به سه کودکي، جواني و پيري تقسيم مي‌نمايد. ويژگيهاي دوران کودکي، فعاليت و تربيت پذيري، ويژگيهاي دوران جواني، تقويت نيروي جسمي و عقلاني و ويژگيهاي دوران پيري ضعف و سستي در جسم و قوه ادراکي است. در روايات اسلامي نيز مراحل رشد و تربيت به سه دوره با ويژگيهاي زير آمده است: الف: از تولد تا ‎۷ سالگي، با ويژگيهايي نظير: سيد، ريحان و بازي مشخص شده است. ب: از ‎۷ تا ‎۱۴ سالگي، که در احاديث معصومين(ع) با خصوصياتي نظير، عبد، خادم، ادب کردن و تعليم کتاب از اين دوره ياد شده است. ج: از ‎۱۴ تا ‎۲۱ سالگي، که در کلمات معصومين(ع) با ويژگيهايي مانند: وزير، همراه و مشاورت، تعليم حلال و حرام و دوستي و دشمني، مورد نظر قرار گرفته است.

 در منابع پراگماتيسم مراحل رشد و تربيت به سه دوره ‎۴ تا ‎۷ سالگي که مهمترين ويژگي آن تمايل به رغبتهاي اجتماعي کودک است، ‎۸ تا ‎۱۲ سالگي که نشانه آن تقويت نيروي حواس و تفکر فراگير است، ‎۱۳ سالگي و بعد از آن "دوره متوسطه" نامگذاري شده است. خصيصه اصلي اين مرحله تقويت نيروي تعقل و تحقيق در نوجوان است که مربي بايد مطالب را با ادله و براهين قاطع برفراگير عرضه کند. اين تحقيق به نتايجي منجر شد که به برخي از آنها اشاره مي‌شود:   1. اين تحقيق تاييد کرده است که مراحل رشد و تربيت در منابع اسلامي بيش از منابع پراگماتيسم نگرشي انساني دارد، در عين حال، در مواردي هم تشابه نظري بين دو مکتب به چشم مي‌خورد. دوره "وزارت و مشورت" در منابع اسلامي با دوره "متوسطه" در منابع پراگماتيسم ويژگيهايي تقريبا مشابهي دارد.

2. پراگماتيست‌ها در رابطه با تمهيدات تربيتي سخني نگفته‌اند در حالي که منابع اسلامي آن را به طور کامل تبيين نموده است.  3. پراگماتيست‌ها در موضوع تربيت ديني سکوت کرده‌اند يا حداقل به صراحت سخني ندارند. تربيت اخلاقي متربي از موضوعهاي مشترک است.  4. هر دو مکتب معتقدند که فضايل اخلاقي، عامل شکوفايي استعدادها در متربي است، لکن در مبناي نظري و عملي با هم اختلاف دارند.