جایگاه ولایت اهل البیت علیهم السلام در نظام ارزشی اسلام: اهداف، اصول و روش‌های ولایت‌پذیری
چکيده
یکی از ارزش‌های بنیادین اسلامی «ولایت اهل‌البیت» می‌باشد که از اهمیّت و جایگاه مهمی در نظام ارزشی اسلام برخوردار است. تربيت با تمام ابعاد و ساحتهای خود افزون بر اين‌که بر مباني خاصی استوار است، داراي يک سري اصول و روش‌هایی است که از بطن آن مباني استخراج مي‌شود. اگر نگوئیم هدف اصلی و نهایی آموزش و پروش، تعلیم و تربیت ارزش‌ها است، حداقل باید بپذیریم که یکی از مهم‌ترین اهداف تعلیم وتربیت، تربیت دانش‌آموزان بر مدار ارزش‌هاست.
پژوهش حاضر، با عنوان «جایگاه ولایت اهل‌البیت در نظام ارزشی اسلام: اهداف، اصول و روش‌های ولایت‌پذیری» با توجه به اين منطق و با عنايت به اهميت و جايگاه مبنایی ولایت اهل‌البیت در نظام ارزشی اسلام، در صدد بررسي و کشف برخي از اهداف، اصول و روش‌های تربيتی است که مبتنی بر ولایت اهل‌البیت می‌باشد. بر همین اساس پژوهشگر در تحقیق حاضر در صدد برآمده است که به این پرسش‌ها پاسخ دهد که؛ اولاً ولایت اهل‌البیت چه جایگاهی در نظام ارزشی اسلام دارد؟، ثانیاً اهداف، اصول و روش‌های ولایت‌پذیری در تعلیم و تربیت ارزش‌ها کدام است؟
در پاسخ به سؤال نخست به این نتیجه رسیده است که: ولایت اهل‌البیت از نوع ولاء‌های اثباتی خاص است که تمامی انسا‌ن‌ها مکلف به آن هستند. این ولایت در دو بعد تکوینی و تشریعی، تجلی ولایت خداوند متعال است و دارای شؤون و مراتبی همچون؛ محبّت و دوستی، امامت و زعامت و رهبری اجتماعی می‌باشد. این ولایت از اصول بنیادین نظام ارزشی است و از اهمیّت بسزایی در مبانی هستی‌شناختی، معرفت‌شناختی، انسان‌شناختی و ارزش‌شناختی این نظام برخوردار است.
در پاسخ به سؤال دوّم با توجه به محوریت ولایت اهل‌البیت در نظام ارزشی اسلام، اهداف تربیتی در سه بعد شناختی، گرایشی و رفتاری که مبتنی بر ولایت اهل‌البیت بیان شده است. از این رو، به اصولی همچون اصل محبت‌ورزی به اهل البیت، اصل اسوه‌پذیری، اصل اولویت دادن به ولایت اهل‌البیت، اطاعت‌پذیری، اصل توسل و اصل تروج و تبلیغ ولایت اهل البیت اشاره نموده است. در پایان پژوهشگر برای رسیدن به این اهداف و اصول روش‌هایی را پیشنهاد می‌دهد که عبارتند از: آگاهی دهی، بینش بخشی، امر به معروف و نهی از منکر، تحریک انگیزه حق شناسی، ایجاد خوف و رجاء، مؤعظه و نصیحت،عبرت دهی،تقلید، انذار و تبشیر، تشویق و تنبیه، تمثیل، دعا و زیارت.
کليد واژ‌ها
تعلیم و تربیت ارزش‌ها، ولایت اهل البیت، نظام ارزشی اسلام، ارزش، اهداف، اصول و روش‌های تربیت.
ABSTRACT
The Walayah of Ahl Al-Bayt (PBUT) is one of the fundamental principles in Shi'I Islamic thought and has its significant status in Islamic values-system. Education in general, besides its foundations, deals with some principles and techniques that on their part are based on the fundamental ideas in accordance with Islamic values-system. If we do not accept values education as the main and essential goal of education, at least we must admit that one of the purposes of education is to educate students on the basis of values and values-system.
The present study, entitled as "The Status of Walayah of Ahl Al-Bayt In Islamic Value-System: Goals, Principles and Methods of Walayah-Acceptance", due to the above justification, as well as because of the importance of the Walayah of Ahl Al-Bayt in Islamic values-system, studies and explores some of the goals, principles and educational methods that are based on Walayh-Acceptance. The researcher therefore through this study tries to answer the following questions: First, what is the status of Walayah of Ahl Al-Bayt in Islamic values-system? Second, what are the educational goals, principles and methods of Walayh-Acceptance in values-education?
In response to the first question, the researcher has concluded that Walayah of Ahl Al-Bayt is one of the positively ascertained foundations that all human beings are recommended to accept it. Walayah of Ahl Al-Bayt in both Takwini and Tashri'i forms, as the manifestation of Allah's Walayah, includes several rankings from love, friendship, headship to social leadership. This Walayah is one of the fundamental principles in Islamic values-system, as well as a criterion for analyzing and evaluating the ontological, epistemological, humane-knowledge and axiological foundations of that system.
In response to the second question, regarding the central role of Walayah of Ahl Al-Bayt in Islamic values-system, educational goals are explained through cognitive, attitudinal and behavioral dimensions. Accordingly, some of the principles and methods of values-education concerning the issue of Walayh-Acceptance have been discussed from side to side in the present study.
KEYWORDS
Values-Education, Walayah of Ahl Al-Bayt, Values-System, Educatinal Goals, Principles and Methods